Bệnh tổ đỉa là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Bệnh tổ đỉa là bệnh viêm da đặc biệt, thường khởi phát đột ngột và tiến triển dai dẳng. Người bệnh cần sớm nắm bắt được các nguyên nhân, triệu chứng của bệnh để có cách chữa trị kịp thời, hiệu quả. Vậy bệnh tổ đỉa là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh này như thế nào?

Bệnh tổ đỉa là gì? Các thể lâm sàng của bệnh

Tổ đỉa ếch xi ma là gì?

Bệnh tổ đỉa (hay còn gọi là ếch xi ma tổ đỉa) là một loại chàm viêm da được đặc trưng bởi các mụn nước ngứa trên lòng bàn tay và lòng bàn chân. Mụn nước này thường có kích thước khoảng 1 – 2mm, thường khu trú ở lòng bàn chân, bàn tay, 2 bên ngón tay và mọc rải rác hoặc tập trung thành từng cụm.

Vị trí tổn thương của tổ đỉa thường ở tay và chân nên sẽ tác động không nhỏ đến khả năng đi lại và hiệu suất làm việc. Cùng với đó thì nguy cơ bội nhiễm của bệnh này cũng sẽ cao hơn. 

Tương tự như những thể chàm khác, tổ đỉa cũng có tính chất dai dẳng, mãn tính và dễ tái phát nhiều lần. Bệnh tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính mạng và sức khỏe nhưng lại gây nhiều khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt và tinh thần người bệnh. 

Các thể lâm sàng của bệnh tổ đỉa

Dựa vào biểu hiện và tổn thương lâm sàng, bệnh eczema tổ đỉa được chia thành các thể chính sau: 

• Tổ đỉa thể đơn giản: Đây là thể phổ biến nhất với đặc trưng điển hình của bệnh là nổi mụn nước sâu dưới da kèm theo tình trạng ngứa ngáy, khó chịu dữ dội.
• Tổ đỉa thể bỏng nước: Được khởi phát do tiếp xúc, dị ứng với hóa chất, khi đó lòng bàn tay chân sẽ xuất hiện mụn nước kích thước to bằng hạt ngô, chứa đầy dịch trong suốt.
• Tổ đỉa thể nhiễm khuẩn: Tổn thương giống thể giản đơn nhưng do cào gãi nhiều, vệ sinh kém sẽ dẫn tới nhiễm trùng, bội nhiễm. Từ đó hình thành các mụn mủ với quầng viêm đỏ ở xung quanh. 
• Tổ đỉa thể khô: Là thể khá đặc biệt của bệnh này, thường xuất hiện ở trường hợp đã khởi phát bệnh trong nhiều năm. Lúc này, trên da không xuất hiện mụn nước, khu trú mà thay vào đó là các tổn thương khác như da khô, đỏ, bề mặt da tróc vảy, nóng rát,… 

Mỗi thể bệnh tổ đỉa khác nhau sẽ có phương pháp khắc phục khác nhau. Quan trọng nhất là người bệnh nên quan sát, chú ý để phát hiện bệnh sớm dựa theo biểu hiện lâm sàng. Việc điều trị sớm sẽ đơn giản, tiết kiệm thời gian, chi phí.

Nguyên nhân bệnh tổ đỉa và các yếu tố kích thích

Theo PGS.BS Nguyễn Trọng Nghĩa (GV ĐH Y dược TP. Hồ Chí Minh), nguyên nhân gây ra bệnh tổ đỉa rất đa dạng, nhưng thường gặp nhất ở những yếu tố sau: 

• Yếu tố di truyền: Gia đình có tiền sử bị cơ địa dị ứng, dễ nhiễm khuẩn có nguy cơ bị tổ đỉa cao. Theo thống kê, có trên 50% bệnh nhân là do bệnh di truyền.
• Dị ứng hóa chất sinh hoạt: Xà phòng, phấn hoa, mỹ phẩm, bụi phấn, xi măng,…. có thể gây kích ứng da. 
• Do nhiễm khuẩn: Do thường xuyên phải tiếp xúc với nước, đất bẩn khiến da bị viêm, tổn thương và gây ra bệnh.
• Do cơ địa: Một số bệnh lý về viêm thận, hen suyễn, viêm gan,… cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa. Ngoài ra, người có sức đề kháng yếu, sinh hoạt thất thường, ăn uống không điều độ cũng là điều kiện để phát triển bệnh. 
• Do nấm: Khi bị nhiễm nấm tay chân, khả năng kháng khuẩn của da sẽ bị kém đi, tăng nguy cơ mắc bệnh. 
• Rối loạn thần kinh giao cảm: Quá trình tăng tiết mồ hôi ở chân tay do rối loạn thần kinh giao cảm. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh tổ đỉa.
• Tác dụng phụ của thuốc: Việc lạm dụng các loại thuốc điều trị bệnh có thể ảnh hưởng tới hàng rào bảo vệ da. Từ đó, khiến nguyên dễ xâm nhập và gây bệnh.

Ngoài những yếu tố kể trên, bệnh tổ đỉa còn bùng phát do các yếu tố khác như nhiệt độ, độ ẩm, thời tiết, suy giảm miễn dịch,… 

Triệu chứng nhận biết bệnh tổ đỉa

Tổ đỉa là thể đặc biệt của bệnh chàm – eczema, và nó chỉ gây tổn thương khu trú ở khu vực lòng bàn chân, lòng bàn tay, kẽ ngón chân, ngón tay, mặt dưới ngón tay. Một số ít trường hợp có thể xuất hiện ở mu bàn tay, bàn chân. Tuy nhiên, hiếm khi nào mà những tổn thương mà tổ đỉa gây ra vượt quá cổ chân, cổ tay.

Dưới đây là những dấu hiệu bệnh tổ đỉa thường gặp: 

• Xuất hiện mụn nước sâu trong cấu trúc da, chỉ có 1 số mụn nước nổi lên bề mặt. Vị trí chủ yếu là lòng bàn chân, lòng bàn tay và có thể được bao phủ bởi lớp da dày, cứng, khó vỡ.
• Mụn nước mọc rải rác hoặc tập trung thành từng cụm với đường kính từ 1 – 2mm. Một số trường hợp mụn nước nhỏ sẽ tăng kích thước dần theo thời gian. 
• Mụn nước do tổ đỉa gây ra không tự vỡ mà chúng có xu hướng tự tiêu sau vài tuần.
• Sau khi mụn nước tự tiêu, trên da sẽ hình thành lớp vảy sừng dày màu vàng. Sau 1 thời gian, lớp sừng này sẽ bong ra và để lộ nền da màu hồng, bóng, có viền vằn vèo. 
• Kèm theo mụn nước là tình trạng ngứa ngáy dữ dội. Nếu cào gãi, ma sát mạnh vào mụn nước có thể gây ra tổn thương thứ phát như sưng tấy, nổi mụn mủ, đau rát, phù nề, sưng hạch kèm sốt cao,…

Lưu ý, triệu chứng bệnh tổ đỉa thường có xu hướng khởi phát thành từng đợt. Tuy nhiên, nó thường bùng phát mạnh vào mùa xuân hè. Bên cạnh đó, mức độ tổn thương da còn phụ thuộc vào yếu tố gây khởi phát tình trạng sức khỏe tổng thể người bệnh.

Chẩn đoán bệnh tổ đỉa ở chân, tay như thế nào?

Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh chàm tổ đỉa sau khi kiểm tra cơ thể. Dù không có phương pháp xét nghiệm cụ thể nào, nhưng bác sĩ có thể đề nghị người bệnh xét nghiệm để loại trừ các bệnh da có triệu chứng tương tự. Chẳng hạn như cạo da xét nghiệm tìm nấm gây ra bệnh như nấm ở nông chân. 

Làn da nhạy cảm, dị ứng, mắc tổ đỉa có thể được phát hiện khi da tiếp xúc với các chất khác nhau. Sau khi thăm khám, chẩn đoán, xác định nguyên nhân và mức độ bệnh thì các bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.

Bệnh tổ đỉa có nguy hiểm không? Có lây không?

Bệnh tổ đỉa có nguy hiểm không?

Dù là bệnh da liễu mãn tính, dễ tái đi tái lại nhiều lần nhưng tổ đỉa hầu như không ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Dù vậy, các triệu chứng mà tổ đỉa gây ra lại ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng cuộc sống, công việc và sinh hoạt của người mắc. Đặc biệt, nếu việc chăm sóc không đúng cách sẽ gây nên những biến chứng như: 

• Nhiễm trùng: Mụn nước mà tổ đỉa gây ra nằm sâu dưới da, khó vỡ nhưng vùng bàn chân, bàn tay lại là vị trí có tần suất tiếp xúc cao. Vì vậy, nếu cọ sát, cào gãi mạnh thì các mụn nước vẫn có thể chảy dịch, vỡ ra. Cộng với việc bài tiết mồ hôi mạnh ở vị trí này khiến các tổn thương dễ dàng bị nhiễm trùng, nhiễm nấm. Khi đó, nó sẽ xuất hiện các mụn mủ nóng rát, sưng đau, thậm chí là lan rộng nếu không được kiểm soát sớm. 
• Để lại sẹo, gây biến dạng móng: Tổ đỉa xuất hiện ở khu vực ngón chân, ngón tay sẽ gây nên tình trạng khô móng, nứt nẻ, thậm chí là biến dạng móng,…
• Ảnh hưởng đến tâm lý và ngoại hình: Những triệu chứng nổi mụn, ngứa ngáy mà tổ đỉa gây ra không chỉ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống mà nó còn khiến người bệnh trở nên e ngại, tự ti và luôn trong trạng thái mệt mỏi, căng thẳng,..

Bệnh tổ đỉa có lây không?

“Tổ đỉa có lây không?” – Là câu hỏi được nhiều người quan tâm, bởi nhiều người quan điểm rằng các bệnh lý ngoài da thường có nguy cơ lây lan cao. Tuy nhiên, chuyên gia da liễu cho rằng tổ đỉa có tính chất mãn tính, tiến triển dai dẳng, dễ tái phát. Nhưng đây không phải là chứng bệnh có khả năng lây nhiễm, kể cả khi tiếp xúc trực tiếp với vùng da bị bệnh. 

Tuy vậy, trường hợp tổ đỉa nhiễm khuẩn thì chúng ta cần chú ý nhiều hơn. Bởi các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng có thể lây truyền qua việc tiếp xúc vật lý. 

Bệnh tổ đỉa có di truyền không?

Dù không lây nhiễm tiếp xúc trực tiếp nhưng tổ đỉa lại có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái. Lý giải cho điều này, mặc dù căn nguyên gây bệnh chưa được làm rõ, nhưng tổ đỉa lại có mối liên hệ với yếu tố di truyền, hệ miễn dịch và chức năng nội tạng. 

Cách chữa bệnh tổ đỉa hiệu quả

Bệnh tổ đỉa có chữa khỏi được không? – Bệnh có được chữa khỏi hay không còn phụ thuộc vào cách điều trị. Nếu phát hiện sớm, bệnh nhẹ thì có thể điều trị, đem lại làn da như bình thường. Bệnh càng để lâu, càng nặng và sẽ khó chữa được dứt điểm. Dưới đây là 1 số phương pháp điều trị tổ đỉa hiệu quả thường được áp dụng:

Cách chữa bệnh tổ đỉa tại nhà bằng mẹo dân gian

Mẹo dân gian thường sử dụng các dược liệu tự nhiên khá an toàn, lành tính với nguyên liệu dễ kiếm, chi phí rẻ nên được khá nhiều người áp dụng. Phương pháp này có hiệu quả tương đối tốt với giai đoạn sớm của bệnh và có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng của tổ đỉa, làm giảm tổn thương cũng góp phần đẩy nhanh tốc độ phục hồi da. 

– Trị bệnh ếch xi ma tổ đỉa bằng lá trầu không

Lá trầu không có chứa rất nhiều hoạt chất có tác dụng sát khuẩn, diệt khuẩn, kháng viêm nấm hiệu quả. Không chỉ vậy, tinh dầu từ lá trầu không còn có thể giảm viêm, giảm ngứa, kiểm soát hoạt động của tuyến bã nhờn cực tốt. Cách thực hiện:

• Lá trầu không đem rửa sạch, vò nát rồi đun với 2 lít nước sôi. Đun trong khoảng 5 phút rồi đổ ra chậu
• Pha thêm với nước lạnh cho ấm rồi dùng để ngâm tay, chân trong khoảng 10 – 15 phút.
• Kiên trì thực hiện trong 1 khoảng thời gian sẽ thấy các triệu chứng mụn nước, ngứa ngáy giảm hẳn. 

– Trị tổ đỉa bằng tỏi

Trong tỏi có chứa chất allicin giúp kháng khuẩn, sát trùng rất tốt. Vì vậy, nó rất phù hợp để khắc phục triệu chứng tổ đỉa gây ra. Cách thực hiện:

• Lấy 3 – 4 củ tỏi đen đem lột vỏ và đập dập, rồi ngâm vào hũ với 300ml rượu trắng. Ngâm khoảng 7 ngày là có thể sử dụng.
• Lấy một ít rượu tỏi chấm vào vùng da tổn thương, giữ nguyên trong khoảng 10 phút rồi đem rửa sạch với nước. Thực hiện đều đặn ngày 2 lần để có kết quả tốt nhất. 

– Muối biển trị tổ đỉa

Muối biển từ lâu đã được biết tới là loại nguyên liệu có tính sát trùng, chống viêm, giảm tình trạng ngứa ngáy và ngăn ngừa nguy cơ phát triển tình trạng viêm nhiễm da. Người bệnh có thể dùng muối theo 2 cách sau:

• Cách 1: Lấy 2 thìa cafe muối hạt cho vào chảo rang nóng trong khoảng 10 phút, rồi đổ ra khăn mỏng. Chờ cho muối bớt nóng, đắp lên vùng da bị tổ đỉa trong vòng 20 phút. Thực hiện mỗi ngày 2 lần và kiên trì trong nửa tháng sẽ thấy bệnh tiến triển tốt.
• Cách 2: Bỏ 2 muỗng cafe muối biển vào 1 chậu nước ấm. Sau đó, ngâm vùng da chân tay bị tổ đỉa vào trong từ 10  – 15 phút. Thực hiện đều đặn ngày 2 lần để giảm hiệu quả ngứa ngáy, viêm nhiễm tốt nhất. 

Lưu ý, những phương pháp sử dụng mẹo dân gian trị tổ đỉa tuyệt đối không được thực hiện trên vùng da xuất hiện tổn thương bội nhiễm. Nếu cố tình áp dụng có thể khiến bệnh trở nên tồi tệ, nghiêm trọng hơn. 

Sử dụng thuốc điều trị bệnh tổ đỉa

– Các loại thuốc bôi

Dùng thuốc bôi là phương pháp điều trị bệnh tổ đỉa phổ biến nhất hiện nay. Những loại thuốc này có tác dụng làm dịu niêm mạc da, đẩy lùi triệu chứng bệnh, hạn chế nhiễm trùng lan rộng. Dưới đây là một số loại thuốc bôi được bác sĩ da liễu khuyên dùng: 

• Dung dịch bạc nitrat 0.5%: Sát khuẩn, giảm ngứa và thường được dùng trong trường hợp mới phát, xuất hiện mụn nước đơn thuần, chưa có dấu hiệu vỡ.
• Dung dịch tím Methyl 1%: Tiêu diệt vi khuẩn, ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng, bảo vệ da. Thường dùng khi tổn thương xuất hiện mụn mủ hoặc bội nhiễm.
• Thuốc bôi chứa corticoid: Tác dụng chống viêm, giảm dị ứng, ngứa ngáy và được dùng ngay sau khi mụn nước tiêu biến. Tuy nhiên chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn, nếu lạm dụng có thể gây teo da, dày sừng nang lông, suy giảm đề kháng,…
• Thuốc kháng sinh dạng bôi: Tiêu diệt vi khuẩn, giảm ngứa ngáy, ngừa viêm nhiễm và tổn thương da. Sử dụng trong trường hợp tổ đỉa xuất hiện nhiễm khuẩn hoặc nguy cơ nhiễm trùng cao. 
• Thuốc bôi kháng nấm: Ức chế vi nấm giảm tổn thương trên da, và được sử dụng khi tổ đỉa bùng phát do vi nấm hoặc có biến chứng nhiễm nấm. 

– Các loại thuốc uống điều trị toàn thân

So với thuốc bôi điều trị tại chỗ thì thuốc điều trị toàn thân sẽ có rủi ro cao hơn, nhiều tác dụng phụ hơn. Vì vậy, chúng chỉ được sử dụng khi thật sự cần thiết. Dưới đây là một số loại thuốc điều trị toàn thân mà bác sĩ hay kê toa cho người bệnh tổ đỉa: 

• Thuốc kháng histamin: Có tác dụng chống dị ứng, giảm phóng thích histamin, giảm ngứa ngáy, nóng rát và khó chịu. Một số loại kháng sinh tổng hợp được kể đến như Clorpheniramin, Loratadin, Cetirizin,….
• Thuốc corticoid đường uống: Dùng khi tổn thương da bùng phát mạnh, không đáp ứng với các thuốc điều trị tại chỗ. Tuy nhiên, chỉ nên dùng thuốc từ 5 – 10 ngày, bởi nó có thể gây ra tác dụng phụ cao như loãng xương, tăng đường huyết,… 
• Thuốc kháng sinh dạng uống: Được chỉ định trong trường hợp tổ đỉa gây bội nhiễm da nặng. Nhóm kháng sinh được dùng chủ yếu là nhóm penicillin.
• Thuốc kháng nấm Griseofulvin: Tác dụng chống nấm trị tổ đỉa do nấm da và nấm kẽ. Chỉ sử dụng thuốc với liều lượng 50mg/4 lần/ngày trong liên tục 30 ngày.

Điều trị tổ đỉa bằng quang trị liệu

Đây là liệu pháp ánh sáng để điều trị bệnh da liễu mãn tính như tổ đỉa, vảy nến, viêm da cơ địa. Phương pháp này sử dụng bức xạ tia UV nhân tạo kết hợp thuốc Psoralene nhằm giảm tổn thương da và kiểm soát triệu chứng mà bệnh viêm da mãn tính gây ra. 

Cơ chế phương pháp này là dùng tia cực tím để ức chế tổng hợp ADN. Từ đó ngăn chặn hệ thống miễn dịch, ức chế chất tiền viêm và thành phần trung gian giảm ứng viêm và ngứa ngáy. 

Tuy nhiên, phương pháp này cũng gây ra một số tác dụng phụ như nổi phỏng nước, tăng sắc tố da, tăng nguy cơ ung thư da, thúc đẩy tốc độ lão hóa,… Vì vậy, liệu pháp này chỉ được chỉ định cho trường hợp người bệnh đáp ứng kém với thuốc bôi hoặc gặp tác dụng phụ do việc lạm dụng thuốc điều trị. 

Sodermix – Kem bôi giảm ngứa, chống viêm không chứa CORTICOID, được nhập khẩu từ Pháp

Như đã nói ở trên, việc sử dụng các loại thuốc chứa corticoid trị tổ đỉa tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, các bác sĩ thường hướng người bệnh tới các sản phẩm an toàn, lành tính mà hiệu quả lại rất khả quan, điển hình là dòng kem bôi Sodermix. 

Sodermix là loại kem bôi ngoài da được nhập khẩu chính hãng từ Pháp về Việt Nam và được Bộ Y tế cấp phép lưu hành với số đăng ký : 180000325/PCBA-HN. Đây là liệu pháp đầu tiên và duy nhất trên thị trường giúp bổ sung  Superoxide Dismutase (SOD) tự nhiên từ chiết xuất cà chua xanh, kết hợp với tinh chất bơ và tinh dầu khoáng giúp ngăn chặn quá trình viêm ngứa ở người bị tổ đỉa cũng như bệnh viêm da mãn tính khác. 

Sản phẩm có tác dụng cắt đứt nhanh cơn ngứa ngáy, thúc đẩy quá trình cung cấp độ ẩm và phục hồi da, giúp da trở nên mềm mịn hơn. Bên cạnh đó, nó cũng được các chuyên gia da liễu đánh giá cao trong việc điều trị các bệnh ngoài da tổ đỉa, viêm da cơ địa, vảy nến, á sừng, chàm sữa,… 

• Để đặt mua sản phẩm kem bôi Sodermix giao hàng tận nhà vui lòng  “BẤM VÀO ĐÂY”
• Ngoài ra, bạn có thể tìm mua sản phẩm Sodermix tại các nhà thuốc trên toàn quốc, địa chỉ xem chi tiết “TẠI ĐÂY”

Biện pháp chăm sóc và phòng ngừa chàm bệnh tổ đỉa 

Tổ đỉa là chứng bệnh mãn tính với nguy cơ tái phát cao. Vì vậy, ngoài việc điều trị thì người bệnh cũng cần lưu ý tới vấn đề chăm sóc cùng biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là 1 số lưu ý: 

• Giữ da luôn sạch sẽ, thông thoáng: Việc vệ sinh kém hoặc lười vệ sinh có thể khiến tình trạng bí bách, ngứa ngáy nặng hơn, thậm chí tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Không cào gãi, chà xát lên vùng da tổn thương, nếu quá ngứa thì có thể chườm lạnh, ngâm nước để hỗ trợ giảm ngứa ngáy.
• Hạn chế tiếp xúc với xà phòng, chất tẩy rửa, xà phòng, xăng dầu,… Nếu buộc phải tiếp xúc thì nên dùng đồ bảo hộ như găng tay, ủng để giảm ảnh hưởng lên da.
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường sử dụng khoáng chất và vitamin tăng sức đề kháng, miễn dịch. Đồng thời hỗ trợ đẩy lùi bệnh nhanh chóng, thúc đẩy quá trình phục hồi da. 
• Hạn chế ăn thực phẩm cay nóng, đồ ăn nhanh, tránh xa cà phê, rượu bia, chất kích thích,….
• Luôn giữ tinh thần lạc quan, thoải mái, hạn chế tình trạng stress, căng thẳng kéo dài. Biết cân bằng giữa học tập, làm việc và nghỉ ngơi.
• Thời điểm bệnh dễ bùng phát là vào mùa xuân hè, do đó cần chú ý đến việc chăm sóc da, hạn chế tiếp xúc tác nhân dễ gây dị ứng. 

Dù bệnh tổ đỉa không phải là chứng bệnh nguy hiểm đến tính mạng, nhưng triệu chứng của nó lại khiến người bệnh khó chịu, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Hy vọng thông tin này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ về chứng bệnh, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả. 

Ngoài ra, nếu còn thắc mắc về sản phẩm Sodermix – kem bôi giảm ngứa, chống viêm bệnh tổ đỉa, hãy gọi đến tổng đài tư vấn miễn cước 1800 6293 để được hỗ trợ.

Xem thêm:

• Khắc phục tình trạng da bị đỏ mẩn ngứa tróc vẩy
• Hình ảnh viêm da cơ địa ở trẻ em và người lớn
• Bị viêm da cơ địa quanh miệng phải làm sao?
• Thuốc trị mẩn ngứa cho bé có những loại nào?
• Ngứa ở hai cẳng chân – nguyên nhân và cách trị triệt để